Rotterdam - Maandag 14 mei 2007

Hoe zijn jullie bij deze biënnale betrokken geraakt?

Bouwko: Twee jaar geleden hebben we voor de Tweede Biënnale in het pakhuis Las Palmas op de Kop van Zuid ook de tentoonstelling opgebouwd. Daar was geen enkele infrastructuur, dat was spannend. De samenwerking beviel toen goed. Landstra & De Vries wil alleen projecten doen met een zekere uitdaging op een leuke plek. We proberen de gekke projecten er uit te halen. Zo hebben we een zestig meter lang konijn in de Alpen gebouwd. Onlangs hebben we in Moskou een biënnale opgebouwd en op dit moment doen we ook in Arnhem een mode biënnale (www.arnhemmodebiennale.com). Het is wel keihard werken. Kort maar hevig. Maar onze filosofie is dat werken ook leuk moet zijn. Daarom werken we met inspirerende mensen. Het leuke is ook dat het telkens weer andere constructies zijn met bijzondere details of nieuwe materialen. Vaak komen we er tijdens het proces pas achter hoe bepaalde details opgelost moeten worden. Iedereen in het team denkt gelukkig goed mee en heeft iets in te brengen, zo komen we samen tot goede oplossingen.

Wat is het verhaal achter de indeling van deze ruimte?

Daan: Het hoofdprogramma van de IABR heeft dit jaar drie tentoonstellingen met elk een eigen schaal: internationaal, nationaal en lokaal. Laatstgenoemde bevindt zich op Rotterdam-Zuid. De nationale en internationale tentoonstelling bevinden zich beiden in de grote hal van de Kunsthal in één ruimte. De bouwers zijn nu bezig met Visionary Power. Deze internationale tentoonstelling is opgebouwd rondom vijf thema's ofwel krachten die de vorming van de stad bepalen: Representation/ Capital Cities, Global Capital/ Corporate Cities, Tourism/ Spectacle Cities, Migration/ Informal Cities en Fear/ Hidden Cities. Deze vijf krachten krijgen elk een eigen paviljoen, gevisualiseerd door cirkels en ellipsen die op elkaar reageren. Aan de buitenkant van elk paviljoen wordt het verhaal van de kracht verteld. Aan de binnenkant worden telkens een aantal steden getoond waarin internationale ontwerpbureaus onderzoek hebben verricht.
Er zit dus een gelaagde opbouw in de tentoonstelling. Je kan buiten rondzwerven in het gebied tussen de ovalen, waar je de stedelijke krachten leest. Als je dieper wil gaan, dan stap je zo'n paviljoen binnen. Het leuke is dat er ook informele routes zijn via allerlei openingen. Zo kan je een beetje zigzaggen tussen de verschillende steden en krachten. In de ellipsen staan soms ook kleine theatertjes, of cabines met gedempt licht waarin onder andere tekeningen in bruikleen van het MoMA worden getoond. De wanden van de ellipsen zijn overigens transparant zodat je ook doorzichten krijgt tussen binnen en buiten.
De nationale tentoonstelling Nieuwe Nederlandse Stad, die aan de raamkant komt, bestaat uit een verzameling maquettes en kaarten. Het gaat over bestaande plannen die het denken op grote schaal laten zien binnen de Randstad. Op een groot transparant scherm tussen beide tentoonstellingen wordt de samenhang tussen deze plannen getoond met behulp van kaartmateriaal. Het is de bedoeling dat door al deze plannen samen te tonen de samenhang zichtbaar wordt. Doordat het scherm transparant is zijn de twee tentoonstellingen, de nationale en de internationale schaal, visueel met elkaar verbonden. We wilden de openheid van de hal en het zicht op de Westzeedijk behouden. En op het raam komt straks heel groot POWER te staan!

Daan: Amsterdam heeft een grote doos (10,5 x 7 x 5 meter) samengesteld uit steigermateriaal geleverd, daarin worden 19 plannen uitgelegd. Het is door de gemeente speciaal voor deze tentoonstelling gemaakt en ons zo aangeleverd. Ik heb de inzending daarom ook als één hele grote maquette behandeld. Ze heeft rondom zich iets meer ruimte gekregen. Alle inzendingen zijn trouwens ongelijkwaardig. De ene bestaat uit een installatie met drie video's, de andere is een tafel met daarop een kaart en de derde is bijvoorbeeld weer een prachtige zwevende maquette boven een tapijt.

Lukt het wel om alles in deze korte tijd klaar te krijgen?

Bouwko: Waarschijnlijk is alles pas op de avond voor de biënnale klaar. Deze biënnale is een grote klus, daarom werken we ook samen in één team met Bart Cuppens Tentoonstellingsbouw. Momenteel zijn er 19 freelancers bezig. Volgende week komen er nog een paar extra bij. In het dagelijks leven werken ze meestal als grafisch vormgever of beeldhouwer. Het zijn dus allemaal mensen met een creatieve achtergrond die het leuk vinden om in korte tijd door hard te werken samen iets moois neer te zetten. Zelf heb ik aan de Eindhovense Design Academy gestudeerd. Door onze gemeenschappelijke creatieve achtergrond begrijpen we elkaar. Iedereen is all-round maar heeft toch eigen specifieke voorkeuren. De ene wil schilderen, de andere loopt graag met een tacker rond. Dat kan allemaal. En we regelen alles ter plekke. Met mijn mobiel bestel ik 's ochtends vroeg een stapel hout. Dat wordt dan 's avonds geleverd. Volgende week begint ook de inrichting van de PowerLounge in de benedenzaal aan de parkzijde. Dat wordt tijdens de openingsweken van de biënnale een conferentieruimte en een loungeplek met videoprogramma's om even uit te rusten. Er komt een connectie met het café beneden zodat een drankje meegenomen kan worden.

Daan: We zijn pas zes weken geleden begonnen met het ontwerp. De Biënnale is een snelkookpan. Gaande het werk komt het tot ontwikkeling. Veel maquettes moeten op dit moment zelfs nog gemaakt worden. Tot aan de opening zullen er nog wijzigingen doorgevoerd worden.

Is het proces rond de opbouw deze keer wezenlijk anders als twee jaar geleden, toen je in Las Palmas de indeling hebt ontworpen?

Daan: Een groot verschil met vorige biënnale is de tijdsdruk. Twee jaar geleden begonnen we al in december. Nu zijn we in april begonnen, dus de druk is hoog. En doordat het Berlage-Instituut nu de curator is, in plaats van één persoon, werkt het ook heel anders. Het thema is dit keer iets complexer en minder direct. Toch hebben we dat redelijk goed weten in te kaderen door de opzet met paviljoens. Het grootste verschil is echter dat we twee jaar geleden in een pakhuis zaten dat brandtechnisch en klimaattechnisch kloppend gemaakt moest worden. De ruimte daar was enorm, een tour de force om dat aan museale eisen te laten voldoen. Alles moest schoongemaakt worden en de ramen werden beplakt worden om de zon buiten te houden. De Kunsthal heeft daarentegen alle infrastructuur die we nodig hebben. Die is daarvoor gemaakt.

Waar zit voor jullie de grootste uitdaging in deze tentoonstelling?

Bouwko: De ovalen zijn lastig. Een paar weken geleden zaten we om tafel met de mensen van de biënnale. Iedereen kwam toen met een eigen voorkeur. Het eerste idee was staal. Later werd dat kunststof. Maar hout bleek het meest praktisch vanwege de korte levertijd. En het is snel te verwerken. Er wordt maar liefst 9 kilometer aan ruwe vurenhoutenbalken (50x75mm) vertimmerd. Met kleine tussenruimtes worden de latjes naast elkaar bevestigd, zo kan je mooie curves maken. Het leuke is dat hout een natuurproduct is. De stapel heeft een tijdje buiten gestaan toen het regende. Door het vocht gaat het straks krimpen en krijg je vervorming. Dat vind ik mooi! Het gaat dan een eigen leven leiden.

Daan: Je werkt met een heleboel verschillende ontwerpers die allemaal hun eigen verhaal willen vertellen. Het moet geen beurs worden met allemaal verschillende kraampjes. De kunst is om hier samenhang in te krijgen, dat is de uitdaging. Daarom is er een gelaagde hiërarchie in de tentoonstelling aangebracht waar men vrij verbanden in kan leggen. Dat is wel goed gelukt. Het is lastig, maar erg leuk om te doen. Het is vooral heel leuk om met allerlei culturele mensen te werken. Het bouwteam bestaat uit enthousiaste zelfstandige kunstenaars die moeilijke details juist een uitdaging vinden, dit in tegenstelling tot wat ik in mijn dagelijkse praktijk op de bouw vaak tegenkom.

En wat gebeurt er met al dat hout na de biënnale?

Bouwko: We zoeken nog iemand die in september al het hout komt ophalen. We streven naar 100% recycling.