Rotterdam - 29 mei 2007

Een steeds groter deel van de internationale wereldhandel vindt plaats in speciale administratieve zones die zich onttrekken aan de gangbare regelgeving. In deze zones gevestigde internationale bedrijven manipuleren steeds vaker de lokale overheden om voor zichzelf de beste condities te scheppen. Ook het gastland van deze zones ondervindt haar voordelen.

De 'Corporate City' is volgens Easterling een voorbode van de 21ste-eeuwse stad. Ze is samengesteld uit zones of thematische enclaves die in naamgeving verwijzen naar vertrouwde beelden, zoals Dubai Maritime City, Dubai Humanitarian City, Dubai Outsourcing Zone, Dubai Textile city, etcetera. Binnen deze zones worden ongewenste elementen uitgebannen. Tegelijkertijd vinden er dikwijls controversiële activiteiten plaats op het gebied van milieunormen, arbeidsomstandigheden, openbare ruimte of politieke representatie. De Corporate City kent haar eigen regels, ze valt buiten de jurisprudentie. Ze is een a-politieke vrijplaats die aansluit op de eeuwenoude traditie van vrijplaatsen en piratennesten. Als stedelijk paradigma is ze een voorgeprogrammeerde stad met onuitputtelijke mogelijkheden, juist dankzij het ontbreken van bureaucratie. De krachten achter de Corporate City spelen zich af buiten de bekende politieke wegen en staan los van een linkse of rechtse moraal. Easterling noemt dit extrastatecraft.

Tijdens haar lezing op 29 mei liet Keller Easterling aan de hand van Dubai zien wat de rol van architectuur is binnen de 'Corporate City'. Architectuur wordt er bepaald door het globaal kapitaal. Dubai, de hoofdstad van één van de zeven emiraten die tezamen de Verenigde Arabische Emiraten vormen, is een dictatoriale staat met aan het hoofd Sheikh Mohammed bin Rashid Al Maktoum. De Sheikh gebruikt de media als politiek instrument, de stad wordt verkocht als fairy-tale. Het bestaan is er subliem en zonder problemen. Ook deze woestijnstad wordt door economische krachten geregeerd in plaats van door politieke krachten. Een wereldwijd verschijnsel, private investeerders bepalen in steeds grotere mate hoe de leefomgeving vorm krijgt. De architectuur die hier uit voortkomt bestaat uit om aandacht schreeuwend visueel spektakel. In het tweegesprek met Michaël Zeeman werd een analogie getrokken met de pronkerige beeldtaal van KdF-Seebades Rügen (Derde Rijk) en Walt Disney. Op de vraag van Zeeman of deze signalen om een staat van alarm vragen reageerde Easterling voorzichtig dat er behalve urgentie ook kansen zijn: "You must be too smart to be right". De vraag is hoe architecten kunnen omgaan met deze krachten. Of staan architecten buitenspel? Easterling denkt dat juist de architectuur, als min of meer onafhankelijke partij, in staat is om enige invloed uit te oefenen en veranderingen te bewerkstelligen.

Entertainment in Dubai

Keller Easterling is een architect en schrijfster uit New York. Haar boek Enduring Innocence: Global Architecture and its Political Masquerades (MIT, 2005) onderzoekt ruimtelijke structuren in complexe of overspannen politieke situaties wereldwijd. Momenteel werkt ze aan het boek Extrastatecraft, waarin ze wereldomspannende netwerken onderzoekt die gebruikt worden als medium door politieke krachten. Easterling is associate professor aan de Yale University School of Architecture. Haar Masters of Architecture behaalde ze aan de Princeton University.

Bekijk online de lezing op hollanddoc.