Om de veiligheid en leefbaarheid in deze nieuwe steden te waarborgen is het essentieel dat er vanaf het allereerste begin stedenbouwkundigen betrokken zijn bij de bouw van het kamp. Zij staan voor een lastige klus. Want hoe plan je een stad als je nauwelijks tijd, geld en bouwmaterialen hebt?

Vluchtelingenkampen zijn de snelst ontwikkelende steden die je kan bedenken. Terwijl de kampen oorspronkelijk zijn bedoeld als tijdelijke opvang, groeien ze vaak uit tot provisorische steden waar mensen zich permanent settelen: bewoners beginnen er een bedrijfje, sturen er hun kinderen naar school en begraven er hun overleden familieleden. Om de veiligheid en leefbaarheid in deze nieuwe steden te waarborgen is het essentieel dat er vanaf het allereerste begin stedenbouwkundigen betrokken zijn bij de bouw van het kamp. Zij staan voor een lastige klus. Want hoe plan je een stad als je nauwelijks tijd, geld en bouwmaterialen hebt?

Architect James Kennedy en cultureel antropoloog Bram Jansen deden allebei onderzoek in vluchtelingenkampen in Kenia. James Kennedy zet zijn vraagtekens bij de huidige standaardrichtlijnen voor de bouw van vluchtelingenkampen en pleit voor een meer flexibele en organische aanpak. Bram Jansen laat zien hoe de bewoners de tering naar de nering zetten en binnen de kortste keren een nieuwe samenleving opbouwen – of die nou gewenst is in de ogen van de aanwezige hulporganisaties of niet.

Waar bij de bouw van vluchtelingenkampen nog alles mogelijk is op het gebied van infrastructuur, zijn de Nederlandse steden zo ver ontwikkeld dat de bestaande structuren juist in de weg staan van stadsvernieuwing. Alleen onder de grond lijkt nog plek te zijn.

Ingenieur Johan Bosch ziet veel mogelijkheden voor de ondergrond, maar roept tegelijkertijd op om zuinig te zijn op de ruimte onder onze voeten. Want terwijl in de stad om ons heen alles zo geordend lijkt, heerst er onder de oppervlakte chaos. Volgens Bosch moeten Nederlandse gemeenten daarom voortaan niet alleen bestemmingsplannen maken voor de bovengrond maar moeten ze ook de ondergrond duurzaam inrichten. Haast is geboden, want als we niet oppassen, zit ook de bodem binnen de kortste keren mudvol.